ساختار شیمیایی و فیزیکی :
زمرد با فرمول Be3Al2(SiO3)6 از بریلیوم، آلومینیوم و سیلیکات تشکیل شده‌است که به همراه آکوامارین آبی، مورگانیت صورتی، هلیودور طلایی و بریل با رنگ پریده سبز به خانواده بریل تعلق دارد. بریل خالص بی‌رنگ است. اضافه شدن مقادیر ناچیزی کروم و وانادیوم، رنگ سبز زیبای زمرد را پدیدمی‌آورد.
زمرد به معنای سبز می‌باشد.
سختی زمرد ۸–۷٫۵ می‌باشد.
زُمُرُّد گونه‌ای بریل و دارای چمک بلورین و بسیار زیباست و به رنگ‌های سبز، سبز مایل به سیاه، سبز مایل به سفید، سبز مایل به زرد نیز یافت می‌شود.
زمرد معمولاً دارای ناخالصی می‌باشد که برای تشخیص زمرد طبیعی از مصنوعی بسیار مفید است.
زمرد سنگ اصلی ماه تولد اردیبهشت می باشد.
روش نگهداری :
زمرد در مقابل اسیدها مقاوم می باشد و با مواد شوینده مثل آب گرم و صابون مشکل خاصی ندارد، ولی در مقابل حرارت امکان ترک خوردن آن وجود دارد. لذا باید هنگام حرارت دادن و یا سوار کردن نگین دقت لازم را داشت. این گوهر کمیاب گوهری شکننده می باشد. بنابراین هنگام جا به جا کردن آن باید نهایت دقت را داشت؛ چرا که اگر روی سنگ بیفتد ممکن است خرد شود. رنگ سبز زمرد در مقابل نور طبیعی و نور مصنوعی و یا حرارت تغییر نکرده و تقریبا پایدار می باشد. سیستم کریستالی این نگین هگزاگونال (شش وجهی) می باشد. این سنگ؛ طبعی سرد و خشک دارد. اکثر بلورهای این سنگ همانند یاقوت، ناخالصی ها و محتویات زیاد و گوناگونی از قبیل کانی های مهمان، مایعات، حباب های گاز و ترک های داخلی دارند که در صورت کثرت این محتویات مات می گردد. جالب است بدانید که این محتویات و ناخالصی ها عیوب به شمار نمی روند بلکه خود عاملی برای شناسایی سنگ اصل از نوع مصنوعی است.
زمرد مقاومتی بین ۷/۵ تا ۸ دارد.
لذا توجه داشته باشیم که این سنگ زیبا در مقابل ضربه ،سایش و خش ،زیاد مقام نیست و در نگهداری آن باید به این نکته توجه شود .اتفاق افتاده است که یک سنگ زمرد بسیار گران قیمت از فاصله ده سانتی روی یک میز شیشه ای بیفتد و خرد شود.
نکته بسیار مهم این است که سنگ زمرد نباید در معرض گرمای زیاد قرار گیرد.مخصوصا زمرد هایی که مورد درمان قرار گرفته اند و داخل شکاف های آن ها روغن ، پلیمر و یا رزینی های مخصوص تزریق شده است.گرمای زیاد باعث انبساط این مواد شده و منجر به باز شدن ترک ها و شکستن زمرد می شود.
خواص درمانی :
این گوهر نیروی انرژی بخش و آرام بخش دارد.
استفاده از این سنگ برای جلوگیری از مبتلا شدن به بیماری صرع فایده دارد به ویژه برای کسانی که زمینه ارثی این بیماری در آن ها وجود دارد مفید می باشد.
از دیگر خواص زمرد که بسیار به آن پرداخته شده مفید بودن آن برای دستگاه گوارش می باشد. گذاشتن آن بر روی چاکراهای خورشیدی مجاری کیسه صفرا را پاک و فعال می کند و سبب تقویت معده و درمان زخم معده می گردد.
استفاده ازاین نگین برای درمان خونریزی داخلی به ویژه اسهال خونی مفید می باشد.
تسکین دهنده ذهن نا آرام نیز می باشد و برای دارنده اش منطق و خرد و حکمت به ارمغان می آورد.
از مهم ترین خواص انگشتر و یا گردنبند زمرد این است که در مراسم برای رونق بخشیدن به کسب و کار مورد استفاده قرار می گیرد.
احادیث ائمه معصومین :
امام رضا (ع) می فرمایند: به دست داشتن انگشتر زمرد فقر را به ثروتمندی تبدیل می کند.
امیر المؤمنین (ع) فرموده اند که در دست کردن این انگشتر باعث آسان شدن و گره گشایی کارها می شود و مشکل ساز نیست.
از حضرت امام موسی کاظم (ع) منقول است که انگشتر زمرد در دست کردن موجب آسانی است که در آن هیچ دشواری نباشد.
همچنین رسول اکرم (ص) فرموده اند دست کردن این انگشتر باعث برطرف شدن فقر می شود.
معادن زمرد در ایران و جهان :
بهترین نوع این نگین، کلمبیایی است و مشهورترین ها نیز به این کشور تعلق دارند. حدود ۱۵۰ معدن ذخیره زمرد در این کشور شناخته شده‌است. مهمترین معدن کلمبیا، معدن کاسکیوز می‌باشد. این سنگ هایی که از کلمبیا استخراج می‌گردند، مرغوبترین و خوش رنگ و آب ترین گوهرها با شفافیت بالا و رنگ سبز سیر می‌باشند. زمرد افغانستان (پنجشیر) نیز از بهترین انواع این گوهر می‌باشد که در دره پنجشیر افغانستان یافت می‌شود. نوع مرغوب، در کشورهای دیگری همچون برزیل، هندوستان، ماداگاسکار، زامبیا، پاکستان و روسیه نیز استخراج می‌گردد و سنگ زمرد سبز را میتوان در این مناطق پیدا کرد.
زمرد سبز برزیلی، همانطور که از نام گونه سبز برزیلی پیداست، از منابع برزیل استخراج می‌شود و به آن تورمالین سبز هم گفته می‌شود. زمرد زامبیایی، نوعی دیگر است که از معادن کشور زامبیا به دست می‌آیند و دارای کیفیت بسیار خوبی از لحاظ رنگ و شفافیت است امروزه از بهترین نوع این گوهر با کیفیت خوب در ساخت جواهرات استفاده می شود. این نوع و همچنین نوع کلمبیایی است که از ارزش فوق العاده‌ای بین جواهرسازان و نگین تراشان دارا می‌باشد اما به این نکته باید توجه نمود که فارغ از محل استخراج این گوهر میتوان از خواص زمرد سبز بهره برد.
معدن زمرد در ایران معدن باغ برج کرمان است : این معدن در جنوب کرمان و در منطقه اسفند قه واقع گردیده است در این منطقه نیز افراد محلی، اقدام به جمع آوری این کانی نموده‌اند و با توجه به میزان شفافیت و اندازه، آن را به افراد واسطه با قیمت های مختلف می‌فروشند. ظاهراً این کانی، پس از خریداری به خارج از کشور ارسال می‌گردد چرا که اعتقاد بسیاری به خواص زمرد در کشورهای دیگر وجود دارد.
تاریخچه :
یکی از سنگ های قیمتی زیبای تشکیل شده در قالب های کوچک و حرارت بالای مواد مذاب درون زمین، سنگ زمرد است، که درواقع از نوع بریل معدنی می باشد
نام سنگ زمرد به یونانی “اسماراگدوس” به معنی سبز از زبان باستانی مردم هندوستان قدیم معروف به سانسکریت از همین رنگ زیبایش گرفته شده است.
باستانیان عقیده داشتند این گوهر برای صاحب خود پاکدامنی و نجابت به ارمغان آورده، او را از ارواح شیطانی مصون می‌دارد. در یونان باستان، زمرد بسیار مورد احترام بود ،ولی در روم کمتر مورد توجه قرار می‌گرفت و به ندرت کاربرد پیدا می‌کرد. در تورات زمرد یکی از سنگ‌های زیربنای شهر بیت‌المقدس معرفی شده، بدین جهت نزد قوم بنی اسرائیل ارج و قرب خاصی دارد. باید توجه داشت که در گذشته‌های دور، گوهرهای اصل بیش از آنکه به عنوان زیور استعمال شوند، جنبه دارویی داشتند و پزشکان، خوردن یا تنقیه پودر و جوشانده آن‌ها را تجویز می‌کردند. هم چنین سلاطین ترک نیز از عاشقان زمردبه شمار می آمده اند. به ویژه برای زمرد خاصیت دارویی و شفابخشی بیش از گوهرهای دیگر قایل بودند .مثلاً جوشانده زمرد را برای علاج سرطان یا برای علاج صرع و همچنین درمان اسهال خونی تجویز می‌کردند. پزشکان یونانی دود زمرد پودر شده و سوزانده را به باور خود برای درمان مارگزیدگی، سرماخوردگی و تنگی نفس استفاده می‌کردند